W Halifaxie (Nowa Szkocja, Kanada) odsłonięto monument upamiętniający prawie 300-letnią historię emigracji Polaków do Kanady. Pomnik stanął na skwerze nieopodal gmachu Muzeum Imigracji. Wydarzenie odbyło się 16 września 2018 r.
Inicjatorem przedsięwzięcia był Konsul Honorowy Rzeczpospolitej Polskiej w Halifaxie Jan Skóra. Projekt został objęty honorowym patronatem Ambasadora RP w Kanadzie Andrzeja Kurnickiego.
W oficjalnej uroczystości odsłonięcia pomnika wzięli udział m.in.: Andrzej Dera – Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Andrzeja Dudy, Mike Savage – Burmistrz Halifaxu, Piotr Woźniak – Prezes PGNiG SA, Tony Ince – Minister Prowincji Nowa Szkocja, Stanisław Wołkowicz – Profesor z Państwowego Instytutu Geologicznego, Andy Fillmore – przedstawiciel Izby Gmin, Henryk Sokołowski z Towarzystwa Polskich Kombatantów w Kanadzie, przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej oraz organizacji polonijnych. Nie zabrakło również kierownictwa Kapitanatu Portu Halifax, który od teraz będzie odpowiadał za jego utrzymanie i konserwację.
W liście, który został odczytany przez ministra Andrzeja Derę, Prezydent RP Andrzej Duda napisał, że jest dumny z wkładu, jaki Polacy wnieśli do kanadyjskiego społeczeństwa w dziedzinach nauki i kultury oraz kontynuacji polskiego dziedzictwa. Podkreślił, że Polska chce zachować i rozwijać bliskie związki z naszymi rodakami na całym świecie. Prezydent RP wyraził także przekonanie, że monument „będzie trwałym śladem obecności Polaków w Kanadzie i inspiracją do jeszcze lepszej współpracy między naszymi krajami”.
Dzięki wsparciu Fundacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa im. Ignacego Łukasiewicza możliwe było przetransportowanie pomnika z Podkarpacia do Kanady. Prezes firmy Piotr Woźniak, w swoim wystąpieniu, wyraził zadowolenie, że PGNiG mógł dołożyć małą cegiełkę do tego projektu. Stwierdził, że udział w przedsięwzięciu był możliwy, między innymi, dzięki dobrej współpracy z Państwowym Instytutem Geologicznym.
Prezes Piotr Woźniak podkreślił także znaczenie działalności polskich emigrantów na rzecz rozwoju kanadyjskiej oraz amerykańskiej gospodarki i kultury. Szczególnie istotne w 2018 roku, kiedy Polska obchodzi 100-lecie odzyskania niepodległości i tym ważniejsze, że rocznica ta jest ściśle związana z 250-leciem rozpoczęcia polskiej emigracji do Kanady. Zaznaczył, że teraz, gdy Polska jest wolnym krajem, współpraca z Kanadą nie ustała. Polska społeczność, która tu pozostała, aktywnie wspiera rozwój więzi gospodarczych między oboma krajami.
Monument został wykonany z piaskowca godulskiego, który jest tradycyjnie wydobywany w kamieniołomach karpackich, a więc z regionu, z którego Polacy najczęściej emigrowali do Ameryki Północnej. Statki przypływające do Kanady dokowały przy Pier 21 i to tutaj polscy emigranci po raz pierwszy mieli kontakt ze swoim nowym krajem. Właśnie dlatego miejsce, w którym stanął monument, jest tak niezwykle symboliczne.
***
Blok skalny jest darowizną firmy Kamieniołom Barwałd. Fundacja PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza sfinansowała jego transport do Kanady.
W porcie w Halifaxie na monumencie zamontowano tablicę z brązu, której autorem jest artysta – rzeźbiarz Jarosław Pajka z Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, a jej sponsorem zostało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.